Altına rakip fındık!
Altına rakip fındık!
Fındık rekoltesi tahmini; iklim koşulları ve doğal afetler gibi etkenler nedeniyle 468 bin ton gibi düşük bir rakam olarak açıklanınca fındık fiyatı ilk şok etkisiyle bazı bölgelerde 10 lirayı görmüştü. Fındığın kilo fiyatı ardından 11 lira bandında kendine yer buldu. Ordu, Giresun ve Batı bölgeler başta olmak üzere yeni hasat başlayınca ise fiyat 13 lirayı gördü. Eski rekoltenin 13 liraya kadar satılması nedeniyle üretici yeni ürünün kısa sürede 15 lirayı yakalamasını bekliyor.
Fındık fiyatı geçen dönem üreticiyi üzmüş, 8 lira bandına kadar düşmüştü. Çok değil, temmuz başında rekolte tahminleri açıklanmadan önce fındık fiyatı 8.5 - 9 lira arasında değişiyordu.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından artık tek ağızdan açıklanmasına karar verilen fındık rekolte tahmininin düşük çıkmasıyla ‘yeni bir yatırım’ modeli olarak ortaya çıkan, ‘ürün saklama’ hamlesi başladı. Bölgede yaşayan ya da büyükşehirlerde yaşayıp bölgede tanıdığı olan ancak fındık yetiştirmeyen, kullanmayan pek çok insan, fiyatı artacak beklentisiyle fındığı saklama yoluna gidiyor. Bunlar içinde ayakkabıcıdan kuyumcuya, minibüsçüden inşaatçıya kadar çeşitli meslek kollarında faaliyet gösterenler var. Ancak yapılan uygulama, ‘fırsatçılık’ yerine ‘yeni yatırım’ modeli olarak ifade ediliyor.
‘Risk alıyor’
Tonlarca fındık alıp saklayanlar, paralarını tıpkı dolar, altın gibi bu işe yatırıp ‘risk aldıkları’ için kendilerini yatırımcı olarak tanımlıyor. Tarım Uzmanı Ali Ekber Yıldırım, “Bu stok değil, çünkü piyasayı maniple etme girişimi içermiyor. İlk amaç buradan para kazanmak. Biz fırsatçı deriz ama ‘ben de paramı buna yatırıyorum’ diyor. Sonuçta herkesin alıp satabileceği bir ürün. Önemli olan bu fiyat dengesini gözetecek bir kurum, ancak o da yok” diye konuştu.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik’in üreticiyi fiyatların artacağını söyleyerek rahatlattığını anlatan Yıldırım, “Yüksek fiyatı Bakan’ın ağzından duyanlar da daha fazla rağbet gösteriyor. Ya bölgedeki zengin esnaf, ya da köyle bağlantısı olan şehirden insanlar bunu aratarak yapıyor” dedi.
‘Üretici akıllı olsun’
Fiskobirlik Başkanı Lütfi Bayraktar, fındık fiyatları yükselirken bundan en çok üreticinin kârlı çıkmasını ümit ettiklerini belirterek, üreticinin ucuz fiyatlara inanmaması gerektiğini kaydetti.
Fiyatın 10 lira olduğu yerde 9 liraya, 12 lira olduğu yerde 10 liraya alınmaya çalışıldığını anlatan Bayraktar, “Fiyatın 15 lirayı görmesi sürpriz olmayacak. Üretici akıllı olsun, ürünün ne kadar ettiğini bilsin” dedi. “Temel sıkıntı bunu yapanlar değil” diyen Bayraktar, “Bu zeminin oluşması ve bunun kontrol edilememesi sıkıntı çıkarıyor. Adam 3 ayda yüzde 50 fazla kazanç sağlayacak ama elindeki fındığı bıraktığında ister istemez ortada fazla fındık olacağı için o zaman elinde fındık olan üreticinin fındık fiyatını düşürmüş olacak. Yine üretici kaybedecek” diye konuştu.
‘Krediyle aldı zararlı çıktı’
Uzun yıllardır bölgede fındık broker’liği yapan Osman Çakmak, kendisine her geçen gün daha çok ‘yatırım talebi’ geldiğine dikkat çekiyor. Darbe girişimi ardından altın ve dolara olan talepten bahseden Çakmak, “Bir ara yatırım altın ve dolara kaydı ama yine fındık için gelmeye başladılar. Mesela ‘Bana 5 ton bulur musun’ diyor. Alıp, tutacak, satacak. Geçen yıldan bir örnek vereyim; köyde minibüsçülük yapan biri kredi çekip fındık alıyor. Çünkü fiyat yükselecek diye bir söylenti vardı. 12 liradan alıyor, fındık 8.5 lira oldu. Zarar etti. Bu yıl da başka parası olanlar geliyor” diye konuştu.
Ordu’da yeni hasatın başladığını ve havaların iyi gitmesi durumunda 10 Ağustos’a kadar fındığın toplanacağını belirten Çakmak, Giresun-Ordu bölgesinde rekolte tahminiyle orantılı olarak bölge bölge yüzde 30’a varan kayıplar görüldüğünü ifade etti.
