Blog / PLASTİK SEKTÖRÜNDE TEHLİKELİ MADDE VE GÜVENLİK DANIŞMANLIĞI
Plastik Maddeler Ne Kadar Tehlikeli ve Neden Tehlikeli Madde Güvenliği Danışmanına İhtiyaç Var?
Dilek AŞAN,
Prof. Dr. Hüdaver COŞKUN
Plastik Maddesi ve Günlük Hayatımızdaki Yeri;
Plastik sözcüğü, biçimlendirilebilen anlamında Yunanca plastikos sözcüğünden türemiştir. Plastiklerin ADR Mevzuatındaki genel adıyla, UN 2006 numarası verilmiş olup, yanmaya Yatkın Katı Maddeler sınıfında ve Sınıfı 4.2 dir.
Plastikler doğada bulunmaz, ancak plastikler petrol rafinerilerinde kullanılan ham petrolün işlenmesi sonucu ardında kalan malzemelerden elde edilir. Plastik imalatı ve değişik amaçlı kullanılacak plastik içerikli diğer ürünler için doğadaki bazı maddelerle diğer elementlere ve petrol artığı maddelere, insan eliyle imalathanelerde, belli bir sıcaklık ve basınç altında, katalizör kullanılarak, monomerlerin reaksiyona sokulması ile elde edilir.
Plastik, karbonun (C) hidrojen (H), oksijen (O),azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementler ile oluşturduğu monomer adı verilen, basit yapıdaki moleküllü gruplardaki bağın koparılarak, polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen genel bir isimdir. Örneğin; Etilen bir monomerdir. En çok kullanılan plastiklerin başında gelir.
Buradan anlaşılacağı üzere yapılan araştırmalara göre dünyadaki petrolün sadece % 4 lük bir kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır. Bazen kauçuk ve benzeri öbür doğal ürünler plastik tanımına sokulmakla birlikte, geçerli tanımlamada bahsi geçen maddeler plastiklerin dışında tutulur. Reçineler ile plastikler arasındaki ayrımı yapmak da zordur. Yapay malzemelerin çoğu hem reçine, hem de plastik olarak adlandırılabilir. Plastik maddeler hafif, ucuz, kolay işlenebilir ve çok farklı kullanım alanına sahip olmaları nedeniyle günümüzde en önemli ticarî malzemeler olmuşlardır. Günlük hayatta çok büyük miktarlarda plâstik madde kullanılmaktadır.
Plastik ve Plastik Sanayiinde Kullanılan Diğer Tehlikeli Maddeler;
Plastik Sanayiinde UN1263 Boya ve Diğerleri (Lake, vernik, cila, emaye, parlatıcı, dolgu,vernik), UN 3469 Boya Alevlenir,aşındırıcı (Boya, vernik, emaye, renklendirici lake, cila parlatma sıvı), Lake sınıfları UN 2059, UN 2555, UN 2556, UN 2557, UN3066, UN 3469, UN 3470, Aseton UN 1090, UN 1541, Asitler ve asit karışımları (ADR Mevzuat kitabı nda,UN no.ları çok fazla sayıda), Nylon üretiminde kullanılan Adipik asit, Polimerlerin üretiminde başlangıç maddeleri polimerler, kaplama malzemeleri, yer cilası ve yapışkanlarda kullanılan Akrilik asit, Vinil asetat üretiminde ve pH düşürücü olarak, Asetik asit, Doymamış poliester reçine üretiminde Dietilen Glikol, PVC üretimi ve seramik yapımında kullanılan Kalsiyum karbonat, Denizcilik, Otomotiv İnşaat Sektöründeki lif takviyeli plastik malzemeler ile beraber doymamış poliesterlerin ve alkid reçinelerin imalatında kullanılan, Maleik anhidrit katı ve erimiş UN 2215, Lakların çabuk kuruması için ve yüzey tozuması engelleyici Butil Glikol, Pet şişelerde karbondioksit bariyeri olarak kullanılan Polivinil alkol 17/88, Vinil asetat UN 1301, Vinil Etil Eter UN1302 Vinil İzobutil Eter UN 1304, Laboratuvarlarda kullanılan malzemeler, UN 1965 Gazlara ait çeşitli boyutlar ve hacimlardeki Tüpler, UN 1202 Dizel yakıt, Plastiğin hammaddelerini korumak için kemirgen ilaçları ilave maddeleri; Sınıf; 5.2 Organik peroksitler, Sınıf 6.1 Zehirli maddeler, fare ilaçları Kumarin katı zehirli pestisitler, UN 3027 Kumarin türevli zehirli alevlenir sıvı Sınıf 3 maddeleri UN 3027, UN 1133 Yapıştırıcılar, Zift ve Katranlar UN 1999, UN 3256, UN3257,
Metal, plastik ambalajların imalatında, özelliklede baskılı ambalajlarda matbaa içinde, boya, pigment, lak, solventler, tiner, alkol UN 1170 ETANOL(Etil alkol), UN 1230 METHANOL(Metil alkol), UN1219(IPA IZOPROPANOL(İzopropil alkol) olup hepsi, taşınmasından depolanmasına kadar ADR Mevzuatındaki hükümlere tabidir. Ayrıca ambalaj atıkları ıskarta boş ambalajlar UN3509 ile ADR içinde ayrılmışlardır. Bu tip üretim fabrikalarında bir yıl içinde 50 ton ve üzerinde işlem yapılıyorsa, dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan pozisyonda olmaları halinde tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi(TMBF) almaları ve yetki belgesi sahiplerinin TMGDK lardan TMGD hizmeti almaları gerekir.
Plastiğin Zararları;
Kullanılan bu maddelerin çoğunun bir defa kullanılıp atılması ve hacimce çok yer kaplamaları ile doğada çok uzun onlarca yıllarda, parçalanmadan veya değişime uğramadan kalmaları sonucu, kısaca geri dönüşümü kolay olmayan maddeler olarak, çevre kirliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu sorunu çözmek için son yıllarda önemli çalışmalar yapılmaktadır. Bu sorunun çözümü, plastik atıkların geri kazanımıdır. Plastik maddeler, polimerler (makromoleküller) olarak da bilinen ve ısısal işlemle eritilerek, basınçla şekillendirilebilen maddelerdir. Bu tür maddelerin tekrar işlenebilmeleri onların geri kazanımını önemli kılmıştır. Geri kazanım olayı hem çevre kirliliğini önlemede hem de atık maddelerin değerlendirilmesi sonucu ekonomiye büyük katkılar sağlar. Geri kazanım sırasında karşılaşılan en önemli sorunlar plastiklerin tanımlanması ve ayrılması aşamasında ortaya çıkmaktadır. Pet şişe ve herhangi plastik kaplarında bulunan ‘Bisfenol A’ ( BFA ) içeren maddelerin kansere yol açtığı doğrulanmıştır. BFA; gıda ve içecek ambalajlarında; polikarbonat plastikler ve epoksi reçinelerinde kullanılan endüstriyel bir kimyasaldır. polikarbonat plastikler biberonlar, su şişeleri vb plastik ürünlerinin yapımında kullanılır. Epoksi reçineler genellikle konserve kutuların içinin lak ile kaplanmasında kullanılır.
Plastik şişe ve kapların; sıcak su, sıvı ve asit içeriklerle temas ettiğinde çok tehlikeli bir kanserojen olan BISFENOL-A (BPA) VE DİOKSİN maddesi ortama geçmektedir.
"Çevresel kirleticiler olarak vasıflandırdığımız plastikler, boğazımızdan başlayarak tiroit bezini, karın bölgesinde yer alan pankreas bezini, kadınlarda yumurtalıkları, erkeklerde de testisleri temel olarak etkilemektedir.
Denizden elde edilebilen inorganik su ürünlerinin başında gelen ve özellike insan beslenmesinde son dönemde kendine önemli yer bulan deniz tuzunda mikropartikül plastik maddeler bulundu. Kaya tuzuna alternatif olarak mutfaklarımıza giren deniz tuzu da böylece plastik atıkların tehdidi altına giren su ürünleri arasında yerini aldı.
Plastiklerin bir kısmı kimyasal ve mekanik yollarla parçalanıyor olsa da 2014 yılında yapılan bir araştırma deniz yaşamıyla iç içe 5 trilyondan daha fazla plastik parçacık olduğunu belirtiyor.
KAYNAKÇA
Anonim
Cevdet Çınkır Ders Notları (TMGD Eğitimeni)
Ayrıntılı Bilgi ve Danışmanlık için bize ulaşabilirsiniz.
Tel : 0 212 438 42 06
: 0551 732 05 76
E-mail : info@taksimdanismanlik.com
Web : www.taksimdanismanlik.com
