İŞYERİNİZDE TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ YAPTIRDINIZ MI???
YASAL MEVZUAT MEVCUT MUDUR?
21.08.2001 tarih ve 2400 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği madde 10-a gereğince tüm yeni binalarda uygulanmak zorunludur.
10. Madde, 2 bent: Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi: Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğini bir deneyle ölçmek ve denetlemek zorunludur.
25.04.2013 tarih ve 28608 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği ile ‘’Topraklama, Yıldırımdan korunma ve Elektrik Tesisatının yılda bir defa periyodik kontrolü zorunlu hale getirilmiştir.’’ maddeleri kapsamında topraklama ölçümü ve raporlanması en az yılda bir kez yapılmak üzere zorunlu hale getirilmiştir.
Elektrik tesisatının uygunluğuna yönelik yapılan kontroller; İşyeri bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ile TS EN 60079 standardında belirtilen hususlara göre yapılmalıdır.
İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-1 İn 5.Maddesi: Elektrik tesisatının projelendirilmesi, kurulması, malzemesinin ve koruyucu cihazlarının seçimi kullanılacak gerilime ve ortam şartlarına uygun olarak yapılır ve bakımı, onarımı, kontrolü ve işletilmesi sağlanır. Bu kapsamda yapılacak testlerde TS HD 60364-4-43 standardı göz önünde bulundurulur ve gerekli kayıtlar tutulur." uyarınca gerekli ölçüm ve raporlandırmaları şart koşar.
TOPRAKLAMA DİRENCİ ÖNEMLİDİR!!!!
Toprağın elektrik akımını geçirebilmesi sırasında gösterdiği tepkidir.
TOPRAK DİRENCİNİ EKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?
· Bitkisel yapılar
· Diğer elektrikli tesisler
· Metalik olmayan borular ve kanallar
· Toprağın nemli olması
PEKİ TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ NEDİR?
Topraklama ölçümü bir binada yer alan topraklama direnç değerinin ölçülmesi için yapılan işlemdir.
Elektrikli araçların jeneratör, transformatör, motor, aydınlatma direği, buzdolabı, çamaşır makinesi vb. aktif olmayan yani gerilim altında yük taşımayan metal kısımlarının bir iletken vasıtasıyla toprakla birleştirilmesi işlemidir
TOPRAKLAMA NEDEN ÖNEMLİ???
Topraklama ile insanlar için problem olabilecek hata akımı toprağa doğru akar.Eğer herhangi bir topraklama mevcut değil ise, bu cihaza dokunan insan üzerinden hata akımları akacağından, akımın seviyesine bağlı olarak ölüm olayları meydana gelebilir. Bu nedenle topraklama sayesinde, kaçak akımlar güvenli bir şekilde toprağa yönelir ve eğer otomatik bir açma sistemi ile kurulur ise, elektrik
sistemi güvenli bir şekilde kesilir. Bu nedenle doğru bir topraklama insanların hayatını koruma anlamında önemli olduğu gibi, cihazların ve yatırımların korunması anlamında hayati önem taşır.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜNÜN AMACI NEDİR????
Topraklama ölçümü, elektrik geriliminin mevzuat tarafından belirlenen sınır değerler içinde olup olmadığı belirlemek için yapılır. Eğer ölçülen değerler sınır değerlerin dışındaysa çeşitli düzeltici faaliyetler önerilir. Topraklama ölçümünün en önemli amacı iş güvenliğini yani insan hayatını sağlama almaktır.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜNÜ KİMLER YAPABİLİR?
Elektrik Tesisleri Topraklamalar Yönetmeliği’nin EK-P maddesi gereğince elektrik tesislerinde yapılacak olan ölçümleri, raporlamaları ve uygunlu değerlendirme işlemleri sadece EMO üyesi olan Elektrik, Elektrik-Elektronik ve Elektronik mühendisleri tarafından yapılabilir. Bu ölçümlerin yapılabilmesi için kuruluşların, “mühendis” unvanına ve yetki belgesine sahip personel bulundurması şartı vardır.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜM RAPORUNDA NELER OLMALIDR?
Topraklama tutanağında ölçme işlemini gerçekleştiren elektrik mühendisinin adı, soyadı, unvanı, oda
kayıt no ve benzeri bilgileri gösterilmelidir.
RAPORUN GEÇERLİLİĞİ NE KADARDIR?
Hazırlanan topraklama ölçüm raporunun geçerlilik süre ölçüm tarihinden itibaren 1 yıldır. Raporun geçerliliği bittikten sonra mevzuat gereği topraklama ölçümü tekrar edilmelidir..
TOPRAKLAMA DİRENCİ NE İLE ÖLÇÜLÜR?
Topraklama ölçümleri kalibrasyonu yapılmış topraklama ölçüm cihazları ile gerçekleştirilir.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ İÇİN KULLANILAN TEMEL CİHAZLAR NELERDİR?
Yapılacak ölçümün cinsine göre, manyetolu ya da manyetosuz meğer cihazı toprak direnci test cihazı kullanılır.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMLERİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
1. Normal ölçüm
2. Kolaylaştırılmış ölçüm metodu
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILMAKTADIR?
En yaygın yöntem 2 kazıklı 3 problu ölçüm şeklidir.
1. P ve C elektrotları toprağa derinlemesine çakılır.
2. Bu elektrotlar arasındaki mesafe 5-10 m olmalıdır.
3. Topraklama barasına yeşil kabloyu bağlanır. Barayı mutlaka ayırmak gerekir.
4. Sarı kabloyu potansiyel elektroduna P, kırmızı kabloyu da akım elektroduna C bağlanır.
5. Elektrotların çakıldığı toprağın nemli olması işinizi kolaylaştırır. Kazıkların kolay çakılmasını ve toprak direncinin daha düşük çıkmasını sağlar.
6. Eğer toprak kuruysa su dökülerek nemlendirme sağlanabilir.
7. Ölçüm yapılmadan önce sağlıklı sonuç elde etmek için çakılan kazıkların en az birkaç gün çakılı kaldıktan sonra ölçüm yapılması gerekmektedir. Aksi halde sağlıklı sonuç almak çok mümkün olmayacak ve topraklama direnci yüksek çıkacaktır.
8. Ölçüm yapmak içim topraklama direnci test cihazı meğer kademesi, topraklama kademesine getirilir. Ve ölçüm yapılır.
ÖLÇÜM SONUCU NE OLMALIDIR??
Değer 10 Volttan düşük çıkmalıdır. Çıkmazsa ortada ciddi bir sorun var demektir. Bu sorun cihazdan olabileceği gibi binanın topraklama değerlerinde elektrik tesisatında da bir sorun olabilir. Bu durumda cihaz test edilmeli eğer cihazda sorun yok ise binanın tesisatı elden geçirilmelidir.
Ölçüm kablolarının dirençlerinin düşük olması gerekir.İşletme topraklamasında üst sınır 2ohm, korumada ise 5ohm dur.
SU VEYA GAZ BORULARI TOPRAKLAMA ELEKTRODU OLARAK KULLANILABİLİR Mİ?
Yer altı metal boruları topraklama olarak kullanmak kesinlikle yasaktır.
ÖLÇÜM SONUCU DAHA ÖNCE YAPTIĞIM ÖLÇÜME GÖRE FARKLI ÇIKIYOR. BU NASIL MÜMKÜN OLABİLİR?
Topraklama direnç değerleri sıcaklık ve nem ile değişkenlik gösterir. Bu yüzden farklı iklim koşullarında yapılan ölçüm sonuçlarının farklı çıkması normal bir sonuçtur.
TOPRAKLAMA ÇEŞİTLERİ NELERDİR????
1. Temel topraklaması:
Temel topraklaması kapalı bir ring şeklinde yapılmalıdır.
Binanın dış duvarlarının temellerine veya temel platformu içine yerleştirilmelidir. Temel topraklayıcı, her tarafı betonla kaplanacak şekilde düzenlenmeli ve temel betonu döküldükten sonra her yönde en az 5 cm beton içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir.
Son noktalar temelin dışına çıkarılmalıdır.
2. Koruma Topraklaması:
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanmasıdır.
Akaryakıt tankları, benzin pompaları, jeneratörler, yürüyen merdivenler, asansör rayları, evdeki kullanma aygıtları, panolar, tablolar,şebeke ve aydınlatma vb. işlevlere sahip metal direkler, parafudurlar, iş yerlerindeki her çeşit elektrik motorlarıyla çalışan makinalar, aygıtlar, fabrika ve etrafını çevreleyen metal tel çitler… vb.
3. İşletme Topraklaması:
İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklamasıdır. Bir işyeri veya fabrikanın enerjisini sağlamak için çalışan trafonun veya natörün yıldız noktalarının topraklanmasıdır.
Jeneratörlerde ve trafolarda uygulanır.
4. Fonksiyon Topraklaması:
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklamadır.
Yıldırımın etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması, zayıf akım cihazlarının topraklanması örnek verilebilir.
Paratoner sisteminde yakalama çubuğu vardır ve bu çubuk binaların en üst noktasına monte edilir, bu çubuğa toprak iletkeni bağlanır ve bağlanan iletken toprak içindeki elektrota tutturulur.
HANGİ CİHAZLARA TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ YAPILABİLİR?
1. Jeneratör ve Trafoların Nötr Noktaları
2. Çeşitli Kesiciler , Dağıtım Hücre ve Panoları
3. Parafudr ve İzalatör Altlıkları
4. Paratoner Tesisleri
5. Şalt yada Tarafo Merkezlerindeki Tüm Boru Şebekeleri
6. Telefon Santralleri
7. Anten Tesisleri
8. Sıvı ve Yüksek Gaz Bulunan Tanklar ve Bunların Metal Aksamları
9. Yüksek Bacalar ve Kablo Taşıma Sistemleri
10. UPS Kesintisiz Güç Kaynağı ‘ ler
11. Bilgisayarlar
12. Dış cephe kaplaması metal kısmı
13. Aydınlatma armatürleri metal bağlantı kutuları
14. ATM ‘ ler
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ TESİSLERİNDE ÖLÇME VE DENETLEME VAR MIDIR?
Yönetmelik madde 10-aa göre periyodik olarak kontrol edilmektedir.
· Gözle muayene,
· Koruma iletkenlerinin ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
· Elektrik tesisinin yalıtım direncinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
· Toprak özdirencinin ölçülmesi,
· Topraklama direncinin ölçülmesi,
· Beslemenin otomatik kesilip kesilmediğinin denetlenmesi,
· Çevrim empedansının kontrolü,
· Hata akımı koruma düzeninin kontrolü
TOPRAKLAMA ÖLÇÜMÜ VE TOPRAKLAMA RAPORU PERİYOTLARI NELERDİR???
· Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için 2 yıl,
· Enerji nakil ve dağıtım hatları için 5 yıl,
· Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için; Topraklamalara ilişkin dirençlerin, muayene ve ölçülmesi için 1 yıl,
· Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için; Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller için 2 yıl,
· Sabit olmayan tesisler için: Sabit işletme elemanları için 1 yıl,
· Sabit olmayan tesisler için: Yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ay,
· Parlayıcı, patlayıcı tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan iş yerleri topraklama tesisleri ile ıslak ortamlarda çalışılan iş yerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları 1 yılı aşamaz.
TOPRAKLAMA ŞERİDİ NASIL OLMALIDIR?
TS 914 EN ISO 1461 ve TS EN 62305-3 standartlarına uygun olarak üretilen topraklama şeridinde Sıcak Daldırma Galvaniz Kaplama tekniği kullanılmalıdır.
· Üretilen topraklama şeridi, erimiş haldeki çinko banyosuna daldırılarak, yüzeyinde çinko-demir alaşımından oluşan, korozyona karşı bir kaplama elde edilir.
· Sıcak Daldırma Galvaniz Kaplama tekniği ile üretilmelidir.
· Galvaniz kaplama kalınlığı asgari 70 mikron olmalıdır.
· Korozyonun başlama noktası sayılabilecek olan kenar kısımlarının mutlaka galvaniz ile kaplı olması gerekir.
· Sıcak Daldırma Galvaniz Kaplama yöntemi kullanılarak üretilen topraklama şeridinin, etkin olarak görevini yapabilme süresi, kullanıldığı yere göre farklılıklar göstermekle birlikte, galvanizin ömrü, bakım gerektirmeksizin 20 ile 60 yıldır.
· Sıcak daldırma galvaniz kaplamada, çinkonun aşınma hızının yavaş olması kaplamanın ömrünü uzatmaktadır. Ayrıca kaplamanın darbeye hedef olan noktalarında veya kesim yapılan yerlerinde katodik bir koruma tabakası oluşmakta ve bu koruma çinko tamamen yok oluncaya kadar devam etmektedir.
· Temel topraklayıcı kapalı bir ring şeklinde yapılmalıdır ve binanın dış duvarlarının temellerine veya temel platformu içine yerleştirilmelidir. Çevresi büyük olan binalarda temel topraklayıcı 20×20 m’lik gözlere bölünmelidir. Her birkaç metrede bir inşaat demirlerine bağlantı yapılmalıdır
TOPRAKLAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR NELERDİR?
Topraklama direnci ölçümlerinde kullanılan cihazların kalibre edilmiş olma zorunludur.
Kullanılan cihazlara hakim olunmalı ve pil vb. kablo kopuğu gibi durumlar kesinlikle kontrol altında olmalıdır.
Bazı cihazlarda kablolar üst üste geldiğinde oldukça farklı rakamlar çıkabilmekte bu nedenle kablolar birbirine sarılmadan birbirini kesmeden elektrotlara ulaştırılmalıdır.
Toprağın özellikleri dikkate alınmalı, hava şartları raporlanmalı ve yağmurlu havalarda ölçüm yapılmamasına dikkat edilmelidir.
Ölçüm sırasında çıplak elle elektrotlara dokunmak iş sağlığı ve güvenliği bakılından sakıncalıdır.
Paratoner topraklama ölçümlerinde paratoner irtibatı kesilerek kontrol cihazından ölçüm yapılmalıdır. Yağmurlu ve rüzgarlı havalarda ölçüm yapmak iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlikelidir.
Topraklama ölçümleri yapılan yer eğer fabrikaysa topraklama sistemi kesinlikle analiz edilmelidir.
Makine ekipman gövdelerine bağlanan koruma iletkenlerinin panolara bağlantısı 5 uçlu priz ve fiş düzeni ile yapılması sağlanması iş hijyeni ölçümleri açısından son derece önemlidir.
Koruma iletkenlerinin TN sistemde mutlaka Ana panodaki yani trafo çıkışı nötr barasına bağlı olduğu iş sağlığı ve güvenliği ölçümleri açısından kontrol edilmelidir.
Hangi tip topraklama sistemi olursa olsun hayat akımlı 30 mA kaçak akım koruma şi kullanması ortam ölçümleri ve iş sağlığı ve güvenliği açısından önemlidir.
Topraklama ölçümleri esnasında imkanlar dahilinde elektrikler kesilmeli ve bu yöntemle ortam ölçümleri ve topraklama ölçümleri yapılmalıdır.
Aynı binadaki tüm topraklamalar aynı topraklama barasına bağlanmalıdır. Aksi takdirde bilinmeyen her cihazı veya bilgisayarlarda oluşabilecek topraklamalarda cihaz gövdelerinde tehlikeli ve zarar verici gerilimler oluşabilmektedir.
Topraklama ölçümleri yapılırken uygun toprak bulunmaz ise, su boruları bu amaçla kullanılması ayrı bir çözüm olmaktadır.
Direklerin topraklama ölçümlerinde ve ortam ölçümlerinde direk ile olan irtibat sökülmemelidir.
TOPRAKLAMA ÖLÇÜM DEĞERİ NE OLMALIDIR?
Ölçtüğünü bir paratoner ise ancak TS EN 62305 standardına göre 10 ohm un altında ölçtüğünüz paratoner topraklamasına uygun diyebilirsiniz.
TRAFO TOPRAKLAMA KONTROLÜ NASIL YAPILMAKTA ve NE OLMAKTADIR?
DİREK TİPİ; Göz ile genel fiziki muayene yapılır, direk, trafo, parafudr, ve iletkenlerde herhangi bir fiziksel hasar ve eksiklik olmamalıdır. Yardımcı sondaj usulü kullanılarak sırası ile direk gövde topraklaması, trafo koruma topraklaması, trafo işletme topraklaması, parafudr topraklaması dirençleri ölçülmelidir. Topraklama yönetmeliğinde belirtilen 1 ? ohm sınır değerin altında olmalıdır.
KÖŞK TİPİ; Göz ile genel fiziki muayene yapılır, fiziksel olarak herhangi bir hasar ve eksiklik olmamalıdır. Köşk içi topraklama hattı ve kapı topraklama bağlantıları kontrol edilmelidir Yardımcı sondaj usulü kullanılarak sırası ile Köşk koruma topraklaması, trafo işletme topraklaması dirençleri ölçülmelidir. Topraklama yönetmeliğinde belirtilen 1 ? ohm sınır değerin altında olmalıdır.
ANA PANO; Göz ile genel fiziki muayene yapılır, fiziksel olarak herhangi bir hasar ve eksiklik olmamalıdır. Göğüs kapakları tam ve kapalı olmalıdır, kapak topraklama bağlantıları tam ve sağlam olmalıdır. TT şebekelerde kaçak akım rölesi KAK bulunması zorunludur. Pano önüne güvenlik amacı izole halı serilmesi gerekmektedir. Yardımcı sondaj usulü kullanılarak topraklama barasından topraklama direnci ölçülmelidir. Topraklama yönetmeliğinde belirtilen 1 ? ohm sınır değerin altında olmalıdır.
TALİ TABLO; Göz ile genel fiziki muayene yapılır, fiziksel olarak herhangi bir hasar ve eksiklik olmamalıdır. Göğüs kapakları tam ve kapalı olmalıdır, kapak topraklama bağlantıları tam ve sağlam olmalıdır. TT şebekelerde kaçak akım rölesi KAK bulunması zorunludur. Pano önüne güvenlik amacı izole halı serilmesi gerekmektedir. Yardımcı sondaj usulü kullanılarak topraklama barası veya klemensinden topraklama direnci ölçülmelidir. Topraklama yönetmeliğinde belirtilen 1 ? ohm sınır değerin altında olmalıdır.
MAKİNE; Göz ile genel fiziki muayene yapılır, fiziksel olarak herhangi bir hasar ve eksiklik olmamalıdır. Ölçüm esnasında makinenin çalışması tehlike doğuruyorsa makine kapatılarak ölçüm yapılmalıdır. Makine birden fazla parçadan oluşuyorsa elektrik enerjisi altındaki bütün parçalar topraklanmalı ve
kontrol edilmelidir. Yardımcı sondaj usulü kullanılarak makine gövde topraklama direnci ölçülmelidir. Topraklama yönetmeliğinde belirtilen 1 ? ohm sınır değerin altında olmalıdır.
İşyerinizdeki tüm iş güvenliği ölçümleri için bizi arayın. NVA Kalite 0212 855 58 98
