Blog / TOZ ÖLÇÜMÜ YAPTIRDINIZ MI?
İŞYERİNİZDE TOZ ÖLÇÜMÜ YAPTIRDINIZ MI????
TOZ ÖLÇÜMÜNÜN YASAL ZORUNLULUĞU MEVCUT MUDUR?
1. 05.11.2013 tarihli ve 28812 sayılı resmi gazetede Tozla Mücadele Yönetmeliği yayınlanmıştır.
2. 20.6.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren işyerlerinde; çalışanların yaptıkları işlerden dolayı toz maruziyetinin olabileceği durumlarda uygulanır.
6331 sayılı İSG önetmeliğinde; tozla mücadele birimi kurulması zorunlu hale gelmiştir.
3. İşveren, her türlü tozun meydana geldiği işyerlerinde 20.8.2013 tarihli ve 28741 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelike göre toz ölçümleri yaptırmalıdır.
4. İşveren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.
5. 20.7.2013 tarihli ve 28713 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik ekinde yer alan İşe Giriş / Periyodik Muayene Formu örneğine göre sağlık gözetimi yapılır.
6. İşveren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 16 ve 17 nci maddelerinde ve 15.5.2013 tarihli ve 28648 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte belirtilen hususlar saklı kalmak kaydıyla çalışanların ve temsilcilerinin eğitim ve bilgilendirilmelerini sağlar.
PEKİ TOZ NE DEMEKTİR??
İşyeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıklar toz olarak tanımlanır.
Atmosfer içerisinde katı halde bulunan maddelerin partiküllerin tanecik boyutlarının 300 mikrondan küçük olması durumunda toz ismini alırlar.
NEDEN İŞYERİMDE TOZ ÖLÇÜMÜ YAPTIRMALIYIM??
· Çalışanların görüş sahasını azaltır,
· Çalışanları ciddi anlamda rahatsız eder,
· İş randımanını düşürür,
· Meslek hastalıklarına sebep olur.
· Akciğer meslek hastalıkları pnömokonyozlar zehirli tozların, kan dolaşımı ile organizmaya geçmesi durumunda mesleksel zehirlenme, kanser ya da allerji olayları ortaya çıkabilir.
İŞVEREN OLARAK YÜKÜMLÜLÜK MEVCUT MUDUR?
1. İşveren, her türlü tozun meydana geldiği işyerlerinde çalışanların toz maruziyetini önlemek ve çalışanların toz ile ilgili tehlikelerden korunması için gerekli tüm koruyucu ve önleyici tedbirleri almakla yükümlüdür.
2. İşveren, ayrıca tozdan kaynaklanan maruziyetin önlenmesinde;
a İkame yöntemi uygulanarak, toz oluşumuna neden olabilecek tehlikeli madde yerine çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tehlikesiz veya daha az tehlikeli olan maddelerin kullanılmasını,
b Riski kaynağında önlemek üzere; uygun iş organizasyonunun yapılmasını ve toplu koruma yöntemlerinin uygulanmasını,
c Toz çıkışını önlemek için uygun mühendislik yöntemlerinin kullanılmasını,
ç İşyerlerinin çalışma şekline ve çalışanların yaptıkları işe göre, ihtiyaç duyulan yeterli temiz havanın bulunmasını,
d Alınan önlemlerin yeterli olmadığı durumlarda çalışanlara tozun niteliğine uygun kişisel koruyucu donanımların verilmesini ve kullanılmasını,
e Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve gözetim yapılmasını,
f İşyerlerinde oluşan atıkların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatına uygun olarak bertaraf edilmesini, sağlar.
İŞYERİNDE RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPTIRMALI MIYIM?
İşveren risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmede şu hususlara dikkat edilmelidir:
a Ortamda bulunan tozun çeşidi,
b Ortamda bulunan tozun sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,
c Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı,
ç Bu Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan mesleki maruziyet sınır değerleri,
d Toz ölçüm sonuçları,
e Alınması gereken önleyici tedbirleri,
f Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.
İŞYERİ HEKİMİNİN TOZ ÖLÇÜMÜNDE YÜKÜMLÜLÜĞÜ NEDİR?
· Çalışanların sağlık gözetimi; risk değerlendirmesi, aralıklarla yapılan toz ölçüm sonuçları ve tozun cinsi dikkate alınarak işyeri hekimince belirlenen sıklıkta tekrarlanır ve her çalışan için sağlık kaydı tutulur.
· Sağlık gözetiminden sorumlu işyeri hekimi; muayene ve tetkiklerin sonucuna göre, çalışanın toza maruz kalacağı işlerde çalıştırılmaması da dahil, her türlü koruyucu ve önleyici tedbirleri belirler ve tavsiyelerde bulunur.
· İşyeri hekimi, çalışanın maruziyetinin sona ermesinden sonra da yapılması gereken sağlık değerlendirmesi ile ilgili bilgi verir ve maruziyetin bitmesinden sonra sağlık gözetiminin devam etmesi gereken süreyi belirleyebilir.
· Çalışan veya işveren sağlık muayenesi ve tetkiklerinin yeniden yapılmasını isteme hakkına sahiptir.
· Asbest ve türleri, kuvars içeren tozların bulunabileceği işyerlerinde; risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçları ile çalışanların sağlık durumları dikkate alınarak hangi sıklıkta standart akciğer radyografilerinin çekileceği işyeri hekimince belirlenir. Radyografinin kesin sonuçlarını işverene yazılı olarak bildirilir.
Tozların maruziyet sınır değerlerine http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131105 9.htm internet adresinden yönetmeliğin eklerinden ulaşabilirsiniz.
NE SIKLIKTA TOZ ÖLÇÜMÜ YAPTIRMALIYIM?
İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır. İşyeri ortamının veya işin gereği olarak kişisel maruziyetlerde farklılık oluştuğunda, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri tekrarlanır.
NERELERDE TOZ ÖLÇÜMÜ YAPILABİLİR?
Maden, Döküm ve diğer metalurjik faaliyetler, Gemi İnşa, Cam, seramik, taş obje üretimi, Kimya ve ilaç endüstrisi, Tarım Gıda endüstrisi, Ağaç endüstrisi
HANGİ İŞLEMLERDE DAHA ÇOK TOZ MARUZİYETİ OLUŞABİLİR?
Kesme, zımparalama,taşlama, işleme, parlatma, kumlama vb mekanik işlemler
MARUZİYET ÖLÇÜMÜ İLE ORTAM ÖLÇÜMÜ ARASINDAKİ FARK NEDİR ?
Maruziyet ölçümleri, yasal mevzuatta sınır değerler ile karşılaştırılabilen ölçümler olup işyerindeki bir çalışan veya homojen çalışan grubunun ilgili toza hangi konsantrasyonlarda maruz kaldığını bilmemizi sağlar.Solunabilir toz için sınır değer 5 mg / metreküp iken toplam toz için sınır değer 15 mg / metreküptür.
Ortam ölçümleri ise , yasal mevzuatta sınır değerler ile karşılaştırılamaz ancak işyerine ait yoğunluk haritası çıkartılmasında faydalıdır.Özellikle toz tipi bilinirse toplam tozun yoğunluğuna göre patlama alt-üst sınırları ile karşılaştırılarak patlama riski oluşturup oluşturmadığı bilinebilir.
TOZLARI NASIL SINIFLANDIRABİLİRİZ?
1. Fibrojenik Tozlar
2. Kanserojen Tozlar
3. Zehirli Tozlar
4. Radyoaktif Tozlar
5. Patlayıcı Tozlar
6. Az zararlı tozlar
Fibrojenik Tozlar Solunum sistemine zararlı olanlar; Siliskuvars, Silkatlar asbest, talk, mika, Berilyum Cevheri, Kalay Cevheri, Bazı demir cevherleri, Kömür antrasit, bitümlü kömür
Kansorejen Tozlar; Radyum, Asbest
Zehirli Tozlar organ ve dokularda toksik etki; Berilyum, Arsenik, Kurşun, Uranyum, Radyum, Antimuan, Manganez, Tungsten, Nikel, Gümüş cevherleri
Radyoaktif Tozlar α ve β ışınları nedeniyle zararlı olanlar; Uranyum, Radyum, Toryum cevherleri
Patlayıcı Tozlar Havada süspansiyon halindeyken yanabilenler; Metalik Tozlarmagnezyum, alüminyum, çinko, kalay, demir, Kömür Bitümlü kömür ve linyit, Piritli Cevherler, Organik Tozlar, Az zararlı tozlar, Jips, Kaolen, Kalker
PNÖMOKONYOZ ZARARLI TOZLARLA MEYDANA GELEN MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI TANISI NASIL BELİRLENİR, NELER YAPILIR?
İşyeri hekimince belirlenen sıklıkta ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılmasına uygun standartlarda akciğer radyografileri çekilir. Sınıflandırılmaya göre değerlendirilir. Farklılık gösteren değerlendirme sonuçları, okuyucular tarafından birlikte değerlendirilerek kesin sonuçlar işverene yazılı olarak bildirilir. İhtiyaç duyulması halinde ileri tetkik ve değerlendirme için, okuyucuya gönderilebilir. Okuyucu listeleri, İSGGM veya İSGÜM’ün internet sayfasından temin edilebilir.
Okuyucuların nihai değerlendirme sonuçlarına ilişkin raporunu alan işveren;
a Kategori 0 olarak değerlendirilenlerin; aralıklı muayenelerle takibinin yapılmasını,
b Kategori 1 ve üzeri olarak değerlendirilenlerin; SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularına sevkini sağlar.
Hangi sıklıkta standart akciğer radyografilerinin çekileceği işyeri hekimince belirlenir.
Pnömokonyoz tanı şemasına http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131105-9.htm internet adresinden yönetmeliğin eklerinden ulaşabilirsiniz.
KAYITLAR İŞYERİNDE NE KADAR SÜRE SAKLANMALIDIR?
Çalışanın işten ayrılma tarihinden itibaren 15 yıl süreyle saklar.
İşyeri ortamındaki tozlardan kaynaklanan hastalıkların yükümlülük süresi bu süreyi aşan işyerlerinde, evrakların saklanması hastalıkların yükümlülük süresine göre uzar. Çalışanın işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını ve diğer kayıtları ister, önceki işveren de dosyanın bir örneğini onaylayarak gönderir.
PNÖMOKONYOZLARLA BİRİNCİL KORUMA NASIL SAĞLANIR?
1. Tıbbı koruma
2. Teknik koruma
PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA NASIL SAĞLANIR?
Tozun en aza indirilmesi veya toza muhatap olan kişi sayısının en aza indirilmesidir.
1. Toz meydana gelen yerlerde su kullanılması Sulu çalışma- Yaş metot. Tünellerde ve taş ocaklarında suluYaş metot çalışma metodu uygulanmaktadır.
2. Uygun havalandırma yapılması: Bu tür işyerlerinin havasının sık sık değiştirilmesi tozun seyrelmesine neden olur. Olabildikçe zararlı maddeler, gazlar ve tozlar, ortama yayılmadan çıkış yerinden emilerek dışarı atılmalıdır. Bu tür havalandırma işyerinin ısıtılması açısından da faydalı olur.
3. İşçilerin hiper vantilasyonunun Fazla soluma, şiddetli soluma önlenmesi: İşyerinde mekanizasyon ve otomasyon yerleştirilerek kas çalışmalarının azaltılması ve dolaysıyla fazla solumanın önüne geçilmesi sağlanmalıdır.
4. Kapalı çalışma metodu: Teknolojinin müsaade ettiği oranda, çalışmaların kapalı metotlarla yapılması, meydana gelebilecek tozların ortama yayılmasının önlenmesi sağlanmalıdır
5. Kişisel korunma araçlarının kullanılması: Maskelerin iyi ve uygun seçilmesi ve doğru kullanılması gerekmektedir.
6. Ara odacıklar: Tozun meydana geldiği kısımlar ile tozsuz kısımlar arasında hava basıncı oldukça yüksek olan ara odacıklar yerleştirilerek,tozsuz ortama tozların geçmesi önlenmelidir.
7. İkame çalışmalarının yapılması:Zararlı maddeler yerine zararsız veya daha az zararlı maddelerin kullanılması yararlıdır.
8. Atmosferdeki partiküllerin sayısı ve çaplarının iyice tespit edilmesi: İşyerindeki tozun sayısı ve çapları tam olarak tespit edilerek, riziko derecesi tam olarak belirlenip, buna göre gerekli tedbirler alınmalıdır
PNÖMOKONYOZLARDA İKİNCİL KORUMA NASIL SAĞLANIR? İkincil koruma ERKEN TEŞHİS, TEDAVİ, HASTALIK İLERLEMESİNİN DURDURULMASI çalışmalarıdır.
1. Erken teşhis sonucu, işçi, tozsuz yere nakledilmelidir.
2. Çalışanlarda, tüberküloz ve kanser gibi hastalıklar da aranarak, bu hastalıkların da erken teşhis edilmesi sağlanır.
3. Erken teşhis neticesi tedavi imkanına kavuşulur.
4. Teşhiste gecikilirse hastalık yerleşir, bu tür hastalarda hasta tozsuz yere alınsa dahi bazen hastalığın devam ettiği görülmektedir.
KİŞİSEL KORUYUCULARIN SEÇİMİ NASIL OLMALIDIR? Toz ile mücadelede UYGUN MASKELERİN seçilmesi ve kullanılması çok önemlidir. Koruyucu toz maskelerinin hangi büyüklükteki tozları tuttuğu bilinmelidir.
İnsana en çok zarar veren 0,5 mikron ile 5 mikron arasında tane büyüklüğü olan tozları tuttuğundan emin olunmalı ve bu tür uygun maskeler kullanılmalıdır.
ÇALIŞMA YERLERİNDE HAVA DEĞİŞİMİ İHTİYACI VARDIR..BUNA GÖRE HAVA DEĞİŞİMİ YAPILMALIDIR!!
· Akümülatör İmalatı 5-10 defa
· Boyahaneler 5-15 defa
· Bürolar 3-6 defa
· Püskürtme boya işleri 20-50 defa
· Garajlar 4-6 defa
· Elbise bırakılan yerler 4-6 defa
· Lokanta ve kantinler 4-8 defa
· Fabrika mutfakları büyük mutfaklar 6-8 defa
· Küçük mutfaklar 15-20 defa
· Laboratuarlar 5-10 defa
· Tuvalet Banyo ve Duşlar 4-8 defa
· Çamaşırhaneler 5-15 defa
· Kasa odaları 3-6 defa
TOZ ÖLÇÜMÜ METOT VE STANDARTLARI NELERDİR?
· İç Ortam Havasında Toplam Toz Ölçümü: Işık Saçılması Metodu; TS 2361:1976
· Dozimetrik Toz Ölçümü: Gravimetrik Metot; TS 2361:1976
· Ortamda Toz Örnekleme Ölçümleri : EPA Metot 17:2000; TS EN 13649:2003
· Çöken Toz Ölçümleri: TS 2341:1976
· Toz Ölçümü-Gravimetrik Metot-Optik Yansıtma Metodu: TS 2361; MDHS 96
· PM 10 Ölçümü- Gravimetrik Metot: TS EN 12341
· Çöken Toz Ölçümleri: TS 2342
TOZ ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN TEMEL ALETLER NELERDİR?
· Konimetre
· Filtreli aletler
· Gravimetre
· Isısal çökeltici
· Tindalometre
· Elektrostatik Presipitatör
· Radyasyon Dedektörü
GRAVİMETRİK ÖLÇÜM NASIL YAPILMAKTADIR?
Bu toz ölçümünde alet 8 saat devamlı numune alabilir. Akü ile enerji sağlanan bir motorun çalıştırdığı küçük bir pompa dakikada 2.5 litre havayı emer. 6 mikrondan büyük toz tanecikleri kanalların dibine çökerler. 6 mikrondan küçük olanlar filtre üzerine toplanırlar. İlk başta boş olarak tartısı yapılan filtre numune alma işlemi bittikten sonra tekrar tartım alınır. Aradaki farktan ve yine alet tarafından otomatik kaydedilmiş aletten geçen hava miktarından havadaki toz konsantrasyonu mg/m olarak hesap edilir. Kişisel toz ölçümü ve ortam toz ölçümü yapılmalıdır.
GRAVİMETRİK ÖLÇÜMDE TEMEL BASAMAKLAR ŞÖYLEDİR:
1. Örneklenecek Toz Türünün Belirlenmesi Ve Uygun Metot Seçim
2. Uygun Ekipman Seçimi
3. Filtre Hazırlama , Tartım
4. Doğrulama
5. Numune Alma Çalışmaları
6. Ölçüm Öncesi Formlar
7. Saha Kayıt Formları Ve Raporlama
1. Gravimetrik Toz Ölçümde Metot Seçimi;
· HSE / MDHS 14/3 Ortam Ölçümü-Kişisel Maruziyet Solunabilir/Toplam Toz Ölçümü
· NIOSH NMAM 0500 Total Kişisel Maruziyet Toplam Toz Ölçümü
· NIOSH NMAM 0600 Kişisel Maruziyet Solanbilir toz Ölçümü
· ASTM D 4532 Kişisel Maruziyet Solunabilir Toz Ölçümü
2. Ekipman Temini;
Pompa, numune alma başlığı, akış hızı doğrulama cihazları, filtre vb.
3. Yaygın Kullanılan Filtre Türleri;
Yaygın kullanılan filtre türleri: pvc, teflon, selüloz, cam fiber, polikarbonat vb.
4. Numune Alma, Örnekleme Başlığı Ve Pompa;
Tüm maruziyet Sınır Değerleri şahsi örnekleme esasına dayalıdır. Şahsi Örnekleme Solunum Bölgesinden yapılır.
TARTIM PROSEDÜRÜ NASIL OLMAKTADIR?
Filtreler ölçümden önce ve ölçümden sonra 24 saat boyunca şartlandırmaya bırakılır.Tartım odasında bekletilerek sıcaklık ve nem dengesi sağlanır.
Tartımdan önce terazinin dengede olduğundan emin olunur. Tartım yapılacak kasedin üstü temizlenir.Etalon setle tartım öncesi doğrulamalar yapılır. Şartlanması tamamlanan filtrelerin tartımı yapılarak dara ağırlıkları kaydedilir. Filtreler etiketlenmiş petri kaplarının içerisinde taşınarak ölçüm başlangıcına kadar temiz bir şekilde muhafaza edilir.
İŞYERİNDE GRAVİMETRİK ÖLÇÜM UYGULAMASI NASIL YAPILIR?
1. Ölçüm öncesi işyeri yetkilileri ile ölçüm yapılacak tesis gezilir, tesiste yapılması düşünülen ölçümler ve ölçüm noktaları konusu kesinleştirilir.
2. Örnekleme yapılacak çalışanlar seçilir.
3. Kişisel toz maruziyetinin doğru hesaplanabilmesi için başlık; çalışan kişinin göğüs üstü bölgesinde, soluk bölgesine 30 cm’den daha yakın konumlandırılır. Pompa ve bağlantılar sağlam olacak şekilde sabitlenir.
4. Örnekleme pompası kullanılan örnekleme başlığına uygun olarak IOM başlık için çekiş debisi 2 litre/dakikadır. Siklon başlık için 1,7 litre/dakikadır. ±0,1 litre/dakika hassasiyetle sabit akışta çalıştırılır. Örnekleme, çalışanın çalışma saati süresince devam eder.
5. Örnekleme boyunca periyodik aralıklarla ara kontroller gerçekleştirilir. Bu kontrollerde başlık konumunu, cihazın çalışma ve debi durumunu kontrol edilir ve uygunluğunun devamı sağlanır.
6. Ölçüm sonunda pompa çekişi durdurulur.
7. Cihaz dikkatli bir biçimde çalışan üzerinden alınır.
8. Başlık içerisindeki filtrenin toz kaybının önlenmesi için koruyucu başlığı takılarak taşıma çantasına alınır.
9. Örnekleme başlığı yerden 1,5 m yükekte baş hizası, engellerden, hava akımlarından ve rüzgardan etkilenmeyecek şekilde konumlandırılır.
10. Filtereler laboratuvar ortamında başlık içerisinden dikkatlice çıkarılır. Bu işlem sırasında filtrenin toz kaybetmemesi, el ile temas etmemesi ve yırtılmamasına özen gösterilir.
11. Filtreler, tartım ortam koşullarında 24 saat şartlandırılır.
12. Şartlanması tamamlanan filtrelerin tartımı gerçekleştirilir.
13. Akış hızı ayarları tozsuz ortamda yapılmalıdır.
14. Ölçüm yapılan ortamın sıcaklık , basıncı ve nem ölçülmeli gereken akış hızı düzeltmesi yapılmalıdır.
15. Numune alma öncesinde ve sonrasında akış hızları kalibratör ile ölçülür.
16. Gravimetrik Metot ile yapılan örneklemelerde; İlk tartım ve son tartım sonucu filtrelerdeki ağırlık artışı hesaplanır. Ölçüm süresi ve örnekleme debisi kullanılarak toplam konsantrasyon bulunur.
İşyerinizdeki tüm iş güvenliği ölçümleri için bizi arayın. NVA Kalite 0212 855 58 98
