Blog / İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
YİYECEK-İÇECEK VE KONAKLAMA İŞLETMELERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
YİYECEK-İÇECEK VE KONAKLAMA İŞYERLERİ HANGİ TEHLİKE SINIFINA GİRMEKTEDİR?
AZ TEHLİKELİ sınıfta yer alan konaklama ve yiyecek-içecek işyerlerinde, çalışma hayatında iş kazaları ve meslek hastalıklarına sebep olabilecek birçok risk grubu mevcuttur.
YAŞANAN SORUNLAR ÖZELLİKLE PSİKOSOSYAL RİSK GRUBUNA GİREN PROBLEMLERDİR.
PEKİ PSİKOSOSYAL RİSK NE DEMEK?
İnsanların ÇOK YOĞUN çalışma süresinde, insanların hak ettikleri güvenli ve sağlıklı bir ortamda çalışmamaları nedeniyle psikolojik sorun yaşamasıdır.
SEKTÖRDE ÇALIŞANLAR BELLİ SORUNLARLA KARŞILAŞMAKTADIR!!!
· Vardiyalı Çalışma,
· Gece Çalışması,
· Ücretler,
· Fazla Çalışma,
· Rol Belirsizliği,
· İşin Sosyal Değerinin Düşük Olması, ,
· Belirsiz Fazla Mesai
· Çalışma Saatlerinin Uzunluğu,
· Ara Dinlenmelerin İhlali,
· Haftalık Tatil Hakkının Verilmemesi,
· Ulusal Bayram Ve Genel Tatil Günlerindeki Çalışmaların Ücretinin Verilmemesi,
· Kayıt Dışılık
· İşin Organizasyon Yapısı Gereği,
· Standart Olmayan Çalışma Saatleri,
· İş-Aile Yaşamı Dengesizliği,
· İş Yükünün Fazlalığı,
· Personel Veya Misafirler Tarafından Baskı,
· Ayrımcılık
· Şiddet Görülmesi
· Çalışanların becerilerini tam olarak kullanamamaları
· Çalışanların onları etkileyen kararlarda söz sahibi olmamaları
· Çalışanlardan sadece verilen monoton görevlerin tekrarlanmasını istenmesi
· Çalışma sistemlerinde sosyal etkileşimin sınırlandırılması
· Çaba düzeyinin yüksek, ödül sisteminin dengesiz olması
BU SEKTÖRDE ÖZELLİKLE KİMLER ÇALIŞMAKTADIR?
Çalışanların çoğunluğunu, 15-24 yaş grubu ile 25-34 yaş gruplarındaki iş görenler oluşturmaktadır.
NEDEN YAŞ GRUBU KÜÇÜK??
· Düşük eğitim seviyesine sahip ve düşük ücretle çalıştırılabilecek gençlerin kolaylıkla istihdam edilebilmesi,
· Yüksek oranda sezonluk işyerlerinin tercihi,
· Uzun çalışma saatleri nedeniyle yetişkin bireyler tarafından tercih edilmemesi
BU SEKTÖRDE ÇALIŞANLARIN YAŞADIĞI RİSKLERDEN DOLAYI İŞLETMEYE NE TÜR ZARARI VARDIR?
· İşletmenin varlığı ve devamı konusunda sorunlar yaşanabilir.
· İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu işin kısa veya uzun süre durabilir.
· Ödenecek giderler işletme açısından ciddi maliyet artırıcı unsurlar olabilir.
TÜRKİYEDE NE YAZIK Kİ PSİKOSOYAL RİSK FAKTÖRLERİ ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR, EĞİTİMLER ve TEDBİRLER YETERSİZDİR....
PSİKOSOSYAL RİSKLER SADECE KİŞİYİ ETKİLEMEZ...KİŞİNİN TÜM ÇEVRESİ VE AİLESİ DE ETKİLENİR...
YASADA BU KONUYLA ALAKALI MADDE MEVCUT MUDUR?
· 6331 sayılı kanunun Risklerden Korunma İlkeleri başlıklı 5. maddesinde; “İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.” cümlesi psikososyal risklerden bahsetmektedir.
· Risk Değerlendirme yönetmeliğinin 8. maddesinde ise “psikososyal riskler”, risk gruplarından bahsedilmiştir. AMA psikososyal risklere karşı yapılacak çalışmaların nasıl olacağı ile ilgili KESİNLİK YOKTUR.
PEKİ BU KONUDA YAPILAN ÇALIŞMALAR VAR MI?
Dünya Sağlık Örgütü WHO ile Nottingham Üniversitesi koordinatörlüğünde Avrupa’nın belli başlı üniversitelerindeki iş sağlığı ve güvenliği kurumlarıyla birlikte psikososyal riskleri önlemeye yönelik bir program başlatılmıştır. Bu program kapsamında iş kaynaklı psikososyal risk ve tehlikelerin kategorileri belirtilerek, bu kategorilerin içeriklerine yönelik çalışmaları mevcuttur.
ÇALIŞMA SAATİ EN ÇOK YAŞANAN SORUN!!!!
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, haftalık normal çalışma süresi 45 saat, günlük ortalama çalışma süresi 7,5 saat olmalı ve fazla çalışma süresi ise günlük 3 saati geçmemelidir.
Konaklama ve yiyecek-içecek iş kolu haftalık 56,2 saat ortalama çalışma süresi ile Türkiye’de en fazla haftalık çalışma süresi olan iş kolu konumundadır.
ÇALIŞMA SAATLERİ SEBEBİYLE OLDUKÇA YORUCU!!!!
Konaklama ve yiyecek-içecek işyerlerinde vardiyalı çalışma sistemine bağlı olarak akşam ve gece çalışması, yapılan işin doğası gereğidir.
işyerlerindeki iş görenlerin yaklaşık %71’i 18:00 ila 22:00 saatleri arasında, %45’i ise 22:00 ile sabah 05:00 saatleri arasında çalışmaktadır. Bu oranlar diğer sektörlerde sırasıyla ortalama % 45 ve %19 düzeyindedir.
Sektördeki çalışanlar hafta sonları da yoğun olarak çalışmaktadır. % 83’ü Cumartesi günlerini, % 69’u ise Pazar günlerini işyerinde geçirmektedirler. Bu oranlar diğer iş kollarında sırasıyla ortalama %59 ve % 19 seviyesindedir.
GECE ÇALIŞMALARINDA ÖZEL OLARAK MEVZUATTA EKLEME YAPILMIŞTIR!!
Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir hükmü eklenmiştir.
ZOR ŞARTLARA RAĞMEN AYLIK KAZANÇLARI OLDUKÇA AZ!!!!!
Ülkemizde ortalama aylık ücretin en düşük olduğu 3. sektör konumundadır. Bu durum orta ve uzun vadede çalışanların iş veya sektör değiştirmelerine neden olmaktadır.
MESLEKİ YETERSİZLİK DE SÖZ KONUSU!!!
Mevsimlik işgücü olması özellikle yaz turizmi olması nedeniyle nitelikli eleman sıkıntısı da yaşanmaktadır.
SEKTÖRDE AYRIMCILIK VE TACİZ DE YAŞANMAKTADIR!!!
Bar, diskotek ve gece kulüplerinde çalışanlar daha fazla baskı, şiddet, ayrımcılık ve cinsel tacizle karşılaşmaktadır.
YAŞANA RİSKLERİN SONUÇLARI NELER OLABİLİR?
1. Stres
2. Solunum, Sindirim, Kas, İskelet, Kalp Ve Dolaşım Sistemleri Bozuklukları
3. Mide Bulantısı,
4. Nefes Darlığı,
5. Uykusuzluk
6. Baş Ağrısı
7. Strese Bağlı Bağışıklık Sistemini Zayıflaması
8. Sigara, Alkol, Madde Bağımlılığı Gibi Davranışsal Bozuklukları
SEKTÖRDE MEYDANA GELEN İŞ KAZALARI NELER OLMAKTADIR?
1. Güvensiz iş koşullarından kaynaklanan;
İş kazasını arttırıcı fiziksel çevre faktörleri İş yeri düzeni, araç ve teçhizatın yanlış kullanımı, aydınlatma ve havalandırma vb
2. Güvensiz davranışlardan kaynalanan:
3. Çalışan bireylerin, özellikle deneyimsiz personellerin herhangi bir kaza olasılığını arttırıcı bilinçli ve bilinçsiz davranışları fiziksel ve psikolojik özellikleri
NE TÜR İŞ KAZALARI İLE KARŞILAŞILIR?
Elektrik çarpmaları ve yanık;
Yanma ve şoklara yol açabilir. Mutfak gibi çalışma alanlarında elektrik kablolarının ortadan geçmesi, tesisatların standartlara uygun olmaması, emniyetsiz prizlere fiş takılması, bilinçsizce tesisatla oynanması ve ıslak elle dokunulması gibi nedenler elektrik çarpmalarına yol açmaktadır.
Düşmeler;
Temizlik yapılırken koruyucu tedbirler alınmadan bırakılan kaygan zemin, yağ ve yemek dökülmeleri ve hemen temizlenmemesi
Çalışma alanın yeterince aydınlatılmaması, merdiven yerine yanlış malzeme kullanımı, zemin yapısına uygun ayakkabı kullanılmaması düşmelere neden olmaktadır
Zehirlenmeler;
Kimyasal maddeler, özellikle temizlik personellerinin önlemler almadan kimyasal maddelere maruz kalmaları ciltte ve akciğerde çeşitli zararlara yol açabilir. Dikkatsizce kullanılması sonucunda zehirlenmelere maruz kalınabilir.
Kesikler;
Otel ve restoran işletmelerinin mutfaklarında araç ve gereçlerin uygun şekilde kullanılmaması ve yerleştirilmemesi kesiklere sebep olabilmektedir.
Kesici ve delici aletlerin dikkatsizce kullanılması, dalgınlık sonucunda ortaya çıkan kesilmeler ile birlikte kan kaybı ve kanamalara neden olmaktadır.
Bulaşık yıkamalarında meydana gelen kesilmelerde örnek olarak verilebilir. Koruyucu eldiven ve gerekli teçhizatın kullanılması gerekmektedir.
MESLEK HASTALIKLARI DA YAŞANMAKTADIR!!!!
KAS VE İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI sektörde en çok görülen meslek hastalıklarıdır.
Bel kaymaları, sırt kaslarının zedelenmesi, bileklerin burkulması ve boyun tutulması kapı görevlileri ve bavul taşıyan çalışanların başına sıkça gelir.
Kayma ve düşme sonucunda ya da ağır kaldırmaktan kaynaklanır.
Özellikle sezon yoğunluğunun fazla olduğu dönemlerde otellere yoğun olarak grupların gelmesi ve pek çok sayıda ağır bavulun hızlıca içeriye taşınacak olması neden olmaktadır.
PSİKOLOJİK HASTALIKLAR da sektörde görülmektedir.
Yoğun iş temposunda amirlerinden kaynaklanan baskılar, yoğun çalışma saatleri ,stres çalışanda psikolojik rahatsızlıklara yol açabilmektedir.
PEKİ HASTALIKLARI VE MESLEK HASTALIKLARINI ÖNLEMEK İÇİN NE YAPILABİLİR?
1. Tüm personel işe alınmadan önce sağlık kontrolünden geçirilmeli ve kontroller belirli periyotlarla yapılmalıdır.
2. Sigortasız ve güvencesiz çalışma önlenmelidir.
3. Kan testleri, portör muayeneleri belli dönemlerde alınmalıdır.
4. Personel için uygun yemek yeme ve dinlenme alanları belirlenmelidir.
5. Lojmanlar temiz ve sağlıklı koşullarda olmalıdır.
6. Personele ait soyunma odaları, tuvalet ve duş imkanları sağlanmalı ve el yıkama vb. genel temizlik kontrolleri yapılmalıdır.
7. Personel üniformaları yedek bulundurulacak şekilde temiz olmalıdır
8. İş sağlığı ve güvenliği uzmanları tarafından personele eğitimler verilmelidir.
9. Ramak kala kaza sisteminin oluşturularak kazaların önüne geçilmelidir.
10. İlk yardım konularında personeller bilgilendirilmelidir.
11. Yoğun çalışma koşulları yerine uygun vardiya sistemi ile personel çalıştırılmalıdır.
12. İş kazalarını önleyici tedbirler alınmalıdır.
13. Çalışanlar kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza yerine uygun şekilde geri koymaları sağlanmalıdır
14. Risk değerlendirmesi yapılarak şirkete özgü riskler tanımlanmalı, alınabilecek önlemler belirlenerek uygulanmalı ve değişiklikler izlenmelidir.
KONAKLAMA, YİYECEK-İÇECEK HİZMETLERİNDE MESLEKİ YETERLİLİK YAPILMAKTA MIDIR?
Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından görevlendirilen kurum ve kuruluşlarca turizm, konaklama, yiyecek-içecek hizmetleri sektöründe mesleki yeterlilik için 2008den bu yana komite toplanmaktadır.
KONAKLAMA, YİYECEK-İÇECEK HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLARIN KARŞILAŞTIKLARI YASAL SIKINTILAR MEVCUTTUR!!!!
· Yoğun olarak mevsimlik çalışmalar görülmekte ve sektör çalışanları adına bir yıl içinde daha az sosyal güvenlik primi ödenmektedir.
· Çalışanlar, sosyal güvenlik kapsamında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasından yararlanma şartlarını prim ödeme gün sayısı açısından yerine getirmekte oldukça zorlanmaktadırlar.
· Çalışan sigortalı işçilerin yaklaşık %98’i toplu sözleşme hakkından 1 yararlanamamaktadır.
· Çalışma saatlerinin haftada ortalama 50 saati aştığı halde fazla çalışma ücretini düzenli alamamaktadırlar.
· Kadınlar erkeklere oranla daha düşük ücretlerle çalıştırılmaktadırlar.
· İş sözleşmeleri belirli süreli ve mevsimlik yapılmaktadır.4857 sayılı İş Kanunu, turizm sektöründe çalışanlarının hakları ve sözleşmeleri açısından değerlendirildiğinde; çalışanların hakları ile ilgili özel düzenlemelerin bulunmadığı, genel hükümler kapsamında işlem yapıldığı görülmektedir.
ERGONOMİK VE PSİKOSOYAL RİSK ETMENLERİ BU SEKTÖRDE OLDUKÇA KARŞILAŞILAN SORUNLARDIR. ÖZETLE BUNLARI ÖNLEMEK İÇİN;
· GÜVENLİ BİR İŞYERİ
· GÜVENLİ ALETLER
· UYGUN İŞYERİ ORTAMI
· UYGUN KORUYUCU MALZEME
· UYGUN PERSONEL SEÇİMİ
· EĞİTİM
· GÖZETİM, DENETİM
· SAĞLIKLI İLETİŞİM
· YASAL MEVZUATA UYGUN İŞYERİ
· KİŞİYE VE MESLEĞE SAYGI
GAMZE TAMTEKİN
Taksim OSGB / Taksim Danışmanlık Hizmetleri
CEP : 0541 385 75 21
www.taksimdanismanlik.com
www.taksimosgb.net
